Dưới rặng dừa xanh

Du lịch Bến Tre

Một điểm du lịch ven sông Tiền (Du lịch Làng Bè, huyện Châu Thành)
đậm chất sinh thái sông nước miệt vườn xứ dừa.
 

Có thể nói rằng, cây dừa là “phần thưởng” của thiên nhiên ban tặng cho sự cần cù và sáng tạo của những lưu dân Việt đặt chân trên đất Bến Tre trong hơn 300 năm lịch sử định cư và khai phá. Giá trị từ dừa được bàn tay và khối óc người cù lao liên tục khai thác nhằm phục vụ nhu cầu muôn màu của cuộc sống, giúp người dân an cư lạc nghiệp với nhiều sản vật phong phú.
Đi theo con đường du lịch, ngày nay, các sản phẩm từ dừa của tỉnh và cả những yếu tố văn hóa truyền thống xứ dừa đã và đang được nhiều bạn bè trong nước lẫn nước ngoài biết đến.
Độc đáo nghề làm vườn
Những lưu dân Việt đầu tiên khi đến vùng đất mới khai phá đã chọn tiến hành theo lối “móc lõm”, nghĩa là họ bắt đầu từ các dải đất cao ven sông lớn, các giồng cát dễ làm nhất để rồi sớm hình thành nghề trồng giồng song song cùng nghề trồng lúa nước, từ đó lan dần ra càng rộng càng xa hơn. Kỹ thuật đào mương, lên liếp ra đời là sự sáng tạo, thể hiện thái độ ứng xử thông minh của những lưu dân Việt trước thiên nhiên vùng đất xa lạ (so với vùng đất mà những lưu dân từng sinh sống là đồng bằng sông Hồng). Một hệ thống kênh đào, mương rạch chằng chịt giúp dẫn nước vào các liếp vườn, đưa phù sa vào, tháo rửa chất chua mặn. Những vùng cây ăn trái bắt đầu hình thành, chiếm khoảng 75% diện tích đất canh tác tại tỉnh vào khoảng giữa thế kỷ XIII. Người dân nhận thấy rằng lợi tức hàng năm mang lại từ nghề vườn cao hơn gấp nhiều lần so với nghề trồng lúa nước và nghề trồng giồng, nghề vườn tiếp tục phát triển mạnh mẽ.
Vào đầu thế kỷ XIX, ở vùng vườn Cái Mơn, huyện Chợ Lách, nghề chiết cây, ghép cành ra đời thể hiện điểm sáng tạo, thông minh của lưu dân để lai tạo những giống cây ăn quả mới. Cho đến nay, tour du lịch tham quan làng nghề cây giống, hoa kiểng Cái Mơn, nhất là vào các dịp Tết đã làm xao xuyến du khách trước hàng trăm loại hoa, kiểng lá, bon sai, kiểng thú đẹp mắt được trồng hàng hàng lớp lớp, tạo hình sinh động bởi bàn tay khéo léo của con người. Tiếp đó là các tầng sinh thái của những khu vườn ở huyện Châu Thành cũng được người dân khai thác tối đa: trên cùng là dừa, rồi cây trái được trồng xen, dưới thấp là các thùng nuôi ong, liếp rau hoặc chuồng chăn nuôi, dưới mương là tôm càng xanh. Nhờ đó, sản phẩm du lịch của huyện Châu Thành được ưa chuộng với không khí vườn cây trái mát mẻ, xum xuê quanh năm, du khách có thể thưởng thức trái cây đặc sản theo mùa, vừa uống trà mật ong vừa nghe đờn ca tài tử.
Bên cạnh những loại cây ăn quả trên đất vườn, cây dừa đã nhanh chóng phát triển, phù hợp với thổ nhưỡng, lại ít tốn công chăm sóc, từ đó những vườn chuyên canh trồng dừa bắt đầu xuất hiện. Đứng trước những vườn dừa, vườn cây ăn trái sầu riêng, chôm chôm, măng cụt trĩu quả ở huyện Châu Thành, Chợ Lách ngày nay, nhiều du khách có cùng nhận định: “Thiên nhiên đã ban tặng một cách hào phóng cho người dân trên mảnh đất này”. Phải chăng đó là sự “đáp trả” của đất mẹ dành cho người dân xứ dừa trước sự cần cù, sáng tạo với biết bao công sức, trí tuệ, mồ hôi và cả máu của những thế hệ lưu dân đã đổ ra để biến rừng hoang, đầm lầy thành đồng ruộng, xóm làng trù phú, đông vui.
Trải qua bao thăng trầm, cây dừa vẫn tiếp tục cuộc hành trình của nó một cách liên tục và mạnh mẽ, cây dừa đã có mặt trong đời sống của người Bến Tre từ nếp ăn, nếp mặc đến nơi ở và trở thành loại cây mang lại nguồn lợi kinh tế lớn cho tỉnh nhà.
Sản vật từ dừa
Nói đến dừa, nhiều vị khách cho rằng, không một nơi nào trên đất nước Việt Nam hay thế giới mà giá trị từ dừa lại được khai thác gần như triệt để đến thế. Không chỉ đặc biệt và khác biệt so với các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long ở chỗ là tỉnh có diện tích dừa lớn nhất nước, tỉnh còn có rất nhiều giống dừa cùng những nghiên cứu, công trình khoa học được áp dụng để chăm sóc, chữa bệnh cho dừa.
Như nhà thơ Lê Anh Xuân từng nói: “Tôi lớn lên đã thấy dừa trước ngõ/ Dừa ru tôi giấc ngủ tuổi thơ…”, người dân nơi đây đã dành trọn tình yêu quê hương của mình để thử nghiệm, sáng tạo trong nhiều năm hình thành nên hàng trăm sản vật đặc sắc từ dừa mà không một nơi nào trùng lắp được.
Trước tiên phải kể đến ẩm thực gắn liền với sản phẩm dừa, tạo nên những món ăn rất độc đáo xuất hiện trong các bữa ăn của người dân như món dừa kho dân dã cho đến tép rang nước cốt dừa, thịt heo kho nước dừa, chè nước cốt dừa, bánh xèo có vị béo của nước cốt dừa, lươn um dừa, cà ri nước cốt dừa có trong thực đơn của các điểm du lịch, quán ăn, nhà hàng. Khai thác tốt thế mạnh này phải kể đến những điểm du lịch homestay, gia chủ đã mang đến một không khí gia đình, những trải nghiệm mới lạ cho du khách qua những buổi cùng đi chợ chọn thức ăn, dạy nấu các món ăn Bến Tre. Ngoài ra, bánh tráng Mỹ Lồng, bánh phồng Sơn Đốc, rượu dừa, cà phê sữa dừa, mật hoa dừa… cũng mang đến những hương vị mới lạ cho ẩm thực xứ dừa.
Gần đây, với công nghệ bảo quản dừa uống nước đến 60 ngày, dừa tươi tỉnh đã có thể xuất khẩu sang thị trường các nước. Các sản phẩm dừa có giá trị cao như cơm dừa nạo sấy, sữa dừa đóng lon, nước dừa đóng hộp, bột sữa dừa, than hoạt tính, dầu dừa nguyên chất có giá trị cao, được xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới, phục vụ các ngành dược liệu, ẩm thực… Mỹ phẩm từ dừa như: mặt nạ từ dừa, dầu dừa massage, son môi, dầu gội, sữa tắm từ dừa vừa ra mắt trên thị trường đã chinh phục nhiều khách hàng khó tính trong nước và ngoài nước trước đòi hỏi các sản phẩm phải đạt độ tinh khiết, thiên nhiên tại các spa làm đẹp.
Để du lịch phát triển thì cần có sản phẩm du lịch hấp dẫn và sự khác biệt là yếu tố quyết định tính cạnh tranh.

Bài, ảnh: Thạch Thảo