Thạc sĩ Nguyễn Thị Minh Nguyệt (Viện Nghiên cứu dầu thực vật - tinh dầu - hương liệu - mỹ phẩm Việt Nam) tâm sự: "Nhìn những người nông dân chặt bỏ vườn dừa, tôi có cảm giác như những nhát dao đang cứa vào da thịt mình".
Tình cảm với cây dừa đã trở thành máu thịt nên trong số những công trình nghiên cứu về dầu thực vật cây dừa luôn được chị ưu tiên. Công trình "công nghệ chế biến phomat dừa" đoạt giải nhì hội thi sáng tạo khoa học kỹ thuật TP HCM năm 2000 (không có giải nhất).
Để có thành công ấy, ròng rã 2 năm trời ngày nào chị cũng miệt mài trong phòng thí nghiệm: cấy thử men, tìm hiểu phân tích các nguyên nhân thất bại và làm lại thí nghiệm. Chồng chị phải đảm nhận việc đưa đón chăm sóc dạy con để chị dồn sức cho công việc. Chị cho biết: ”Chỉ việc lựa chọn trái dừa sao cho đạt điều kiện tối ưu về độ béo, chất dinh dưỡng, mùi vị cũng đã mất mấy tháng. Rồi các khâu nạo, ép dừa đều phải tận dụng các thiết bị có sẵn. Song khó nhất là tìm cho được loại men sinh học biến nước cốt dừa thành phomat". Những ngày đầu tác phẩm bị hư hỏng bốc mùi khó chịu khiến ai cũng nản riêng chị vẫn kiên trì.
Cuối năm 1998, công trình được Hội đồng Khoa học Công nghệ của Bộ Công nghiệp chính thức nghiệm thu và đánh giá xuất sắc. Các chuyên gia nhận xét phomat dừa có mùi thơm đặc trưng, vị béo đảm bảo tiêu chuẩn vi sinh mà giá thành chỉ bằng 20% so với sản phẩm ngoại nhập.
Mong ước đơn sơ của nhà khoa học
Hai năm qua công trình nghiên cứu của chị vẫn chưa được ứng dụng vì không có kinh phí. Một số nhà đầu tư nước ngoài đặt vấn đề chuyển giao công nghệ, nhưng chị đã từ chối. Chị tâm sự: "Điều tôi mong muốn là công trình phải thực sự góp phần duy trì những vườn dừa, đảm bảo đời sống cho hàng triệu nông dân, tạo công ăn việc làm cho một lượng lớn lao động". Trong sâu thẳm lòng mình, chị mơ ước một ngày kia những người nông dân chân lấm tay bùn sẽ được thưởng thức phomat từ cây dừa quê hương.
