Ngày 10/5/2016, Hội đồng Khoa học và công nghệ chuyên ngành cấp tỉnh xét duyệt thuyết minh Dự án "Xây dựng và quản lý chỉ dẫn địa lý dùng cho sản phẩm dừa uống nước Xiêm xanh của tỉnh Bến Tre"
Ngày 10/5/2016, Hội đồng Khoa học và công nghệ chuyên ngành cấp tỉnh xét duyệt thuyết minh Dự án "Xây dựng và quản lý chỉ dẫn địa lý dùng cho sản phẩm dừa uống nước Xiêm xanh của tỉnh Bến Tre"
Đơn vị chủ trì là Trung tâm Nghiên cứu Công nghệ và Sở hữu Trí tuệ (CIPTEK) do Tiến sĩ Cao Văn Phụng làm chủ nhiệm dự án với nguồn kinh phí dự kiến là 1 tỷ 362 đồng.
Dừa Xiêm xanh
Đây là một tin vui cho tập thể ngành dừa Bến Tre. Để có khái niệm phần nào về tính độc đáo của đối tượng "Sở hữu trí tuệ" này, chúng tôi xin mạn phép giới thiệu đôi nét về thuật ngữ (*) Chỉ dẫn địa lý (GI) :
- Chỉ dẫn địa lý (GI ) là thông tin về nguồn gốc của hàng hoá: từ ngữ; dấu hiệu; biểu tượng; hình ảnh để chỉ: một quốc gia, một vùng lãnh thổ, một địa phương mà hàng hoá được sản xuất ra từ đó.
- Chất lượng, uy tín, danh tiếng của hàng hoá là do nguồn gốc địa lý tạo nên. Ví dụ "Made in Japan" (điện tử), "Vạn Phúc" (lụa tơ tằm); "Bát Tràng" (gốm, sứ)..
- Một dạng chỉ dẫn địa lý đặc biệt là "Tên gọi xuất xứ hàng hoá": Nếu chỉ dẫn địa lý chỉ là tên gọi (địa danh) và uy tín, danh tiếng của sản phẩm đạt đến mức đặc thù gắn liền với vùng địa lý đó thì chỉ dẫn như vậy được gọi là "Tên gọi xuất xứ hàng hoá".
Ví dụ: "Phú Quốc" (nước mắm).
Chỉ dẫn địa lý được bảo hộ là thông tin về nguồn gốc địa lý của hàng hoá đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:
a) Thể hiện dưới dạng một từ ngữ, dấu hiệu, biểu tượng hoặc hình ảnh, dùng để chỉ một quốc gia hoặc một vùng lãnh thổ, địa phương thuộc một quốc gia;
b) Thể hiện trên hàng hoá, bao bì hàng hoá hay giấy tờ giao dịch liên quan tới việc mua bán hàng hoá nhằm chỉ dẫn rằng hàng hoá nói trên có nguồn gốc tại quốc gia, vùng lãnh thổ hoặc địa phương mà đặc trưng về chất lượng, uy tín, danh tiếng hoặc các đặc tính khác của loại hàng hoá này có được chủ yếu là do nguồn gốc địa lý tạo nên.
Nếu chỉ dẫn địa lý là tên gọi xuất xứ hàng hoá thì việc bảo hộ được thực hiện theo quy định của pháp luật hiện hành về tên gọi xuất xứ hàng hoá.
* Lưu ý:
· Khu vực địa lý mang chỉ dẫn địa lý có ranh giới được xác định một cách chính xác bằng từ ngữ và bản đồ.
· Chất lượng, đặc tính của sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý được xác định bằng một hoặc một số chỉ tiêu định tính, định lượng hoặc cảm quan về vật lý, hoá học, vi sinh và các chỉ tiêu đó phải có khả năng kiểm tra được bằng phương tiện kỹ thuật hoặc chuyên gia với phương pháp kiểm tra phù hợp.
· Yếu tố con người, yếu tố nhân văn, xã hội đóng vai trò quan trọng trong xác định chỉ dẫn địa lý
Các thông tin địa lý đã trở thành tên gọi thông thường của hàng hoá, đã mất khả năng chỉ dẫn nguồn gốc địa lý thì không được bảo hộ dưới danh nghĩa là chỉ dẫn địa lý.
Người có quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý:
Người có quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý là mọi tổ chức, cá nhân tiến hành hoạt động sản xuất hàng hoá mang chỉ dẫn đó tại lãnh thổ quốc gia, vùng lãnh thổ hoặc địa phương tương ứng, với điều kiện hàng hoá do người đó sản xuất phải bảo đảm uy tín hoặc danh tiếng vốn có của loại hàng hoá đó.
Chỉ dẫn địa lý mang lại những lợi ích tiềm năng để phát triển kinh doanh vì chúng hướng đến:
- Toàn bộ các khu vực liên quan và các chỉ dẫn địa lý tác động không chỉ đến các nhà sản xuất mà còn tác động đến các thương nhân, nhà chế biến, nhà xuất khẩu... và do đó, nó có tác động thúc đẩy hội nhập nông thôn;
-Thúc đẩy quá trình liên kết;
-Tham gia chặt chẽ dưới nhiều hình thức hợp tác với các công ty;
-Tạo điều kiện thuận lợi cho quản lý chuỗi cung ứng và thậm chí rút ngắn dây chuyền cung ứng;
-Thế hệ lao động tốt hơn và có chất lượng hơn;
- Lợi ích có thể tích luỹ cho cộng đồng vì chỉ dẫn địa lý có thể mang lại cho chủ sở hữu kiến thức chuyên môn hoặc kỹ năng truyền thống có giá trị của biểu hiện văn hóa vùng miền;
- Mang đến một phương pháp bảo vệ tài sản trí tuệ hay tài sản văn hóa của một nhóm cụ thể hay một địa phương;
- Vì các chỉ dẫn địa lý nhấn mạnh bản chất địa phương nên chúng cũng có thể góp phần xác định giá trị môi trường và đặc điểm sinh thái nông nghiệp đặc thù của vùng miền, nơi xuất xứ của các đặc trung độc đáo của một sản phẩm.
Các chỉ dẫn địa lý có thể gặp một số trở ngại:
Sự thành công của một chỉ dẫn địa lý vượt qua sự bảo hộ độc đáo của "Sở hữu trí tuệ" GI như là một phương tiện tạo sự khác biệt hóa có thể mang lại lợi ích cho người sản xuất, người tiêu dùng các sản phẩm có chất lượng cao. Tuy nhiên GI không phải chỉ có mặt tốt mà có thể gặp một số trở ngại:
- Có thể có những chi phí đáng kể và khó có thể đạt được (định lượng sự khác biệt của văn hóa vùng, miền; xác lập trên bản đồ cụ thể, chi phí duy trì, giám sát...);
- Nếu không có kế hoạch phù hợp, các bên liên quan có thể gây ra lãng phí các nguồn lực hữu hạn;
- Những GI chịu sự quản lý của những thói quen, tập tục lỗi thời sẽ tiêu diệt tính cạnh tranh, hoặc phá hủy đa dạng sinh học;
-Trong điều kiện hội nhập, tùy theo mỗi quốc gia sẽ có một cách nhìn khác nhau về khía cạnh nhân văn.
Những yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của GI:
- Cơ cấu tổ chức và thể chế mạnh mẽ để duy trì, tiếp thị và giám sát. Việc quản lý những thông lệ và tập tục hiện có đòi hỏi cấu trúc quản lý phải dựa trên nền tảng gắn kết hành động chung có sự cam kết với các bên tham gia;
- Sự bình đẳng và minh bạch giữa các nhà sản xuất và các doanh nghiệp trong khu vực GI về mặt chi phí và lợi ích trên toàn bộ chuỗi cung ứng;
- Ngoài những chi phí thiết lập ban đầu, muốn GI thành công cần phải có những chi phí đáng kể để bảo hộ, chi phí quản lý. Tính cưỡng chế trong một số trường hợp cần thiết.
(*) TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- Luật Sở Hữu trí tuệ số 50/QH11 29/11/2005;
- Thông tư số 01/2007/TT-BKHCN 14/02/2007- Hướng dẫn thi hành Nghị định số 103/2006//NĐ-CP ngày 22/9/2006 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật SHTT về sở hữu công nghiệp;
- Hướng dẫn Chỉ dẫn địa lý- Trung tâm WTO.
Hiệp hội Dừa Bến Tre
