Ngành dừa Việt Nam chiếm vai trò khá khiêm tốn trong cơ cấu nông nghiệp chung mặc dầu đã hình thành và phát triển lâu đời. Được coi là một cây công nghiệp lâu năm, nhưng còn thiếu vắng các chiến lược quốc gia về phát triển toàn diện ngành dừa.
Ngành dừa Việt Nam cũng có vị trí khiêm tốn trên bản đồ dừa thế giới. Hiện cả nước có khoảng 147.000 hecta đất trồng dừa, chỉ chiếm xấp xỉ 1% tổng diện tích dừa của thế giới. Tuy nhiên, theo Hiệp hội Dừa Châu Á - Thái Bình Dương đánh giá thì giá trị sử dụng và tăng thêm của dừa Việt Nam tương đương với diện tích 1 triệu ha.
Diễn đàn Khuyến nông - Nông nghiệp lần 4 năm 2011 với chuyên đề: “Cây Dừa các tỉnh phía Nam, thực trạng và giải pháp”, được tổ chức tại huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre ngày 06/06/2011. Tại đây, TS Võ Văn Long, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dừa Việt Nam cho biết, những năm gần đây, ngành công nghiệp chế biến dừa trái và các phụ phẩm từ cây dừa tại một số tỉnh đang có khuynh hướng phát triển mạnh. Giá trị xuất khẩu các sản phẩm dừa của một số tỉnh như Bến Tre đạt 100 triệu USD/năm, Trà Vinh đạt 30 triệu USD/năm,… đã góp phần đáng kể trong việc phát triển kinh tế xã hội, nâng cao và cải thiện đời sống của nhân dân lao động, trong đó có người trồng dừa. Do vậy, đã kích thích người nông dân quan tâm hơn trong việc đầu tư chăm sóc và trồng mới vườn dừa, đưa diện tích ngày càng tăng.
Tuy nhiên, để ngành công nghiệp dừa Việt Nam phát triển ổn định và bền vững, TS Võ Văn Long cho rằng: trong 4 năm tới chỉ nên tăng diện tích dừa cả nước lên khoảng 180.000 hecta, đồng thời chú trọng khuyến khích mở rộng các mô hình dừa xen ca cao, dừa xen cây ăn trái. Vì theo tính toán, 1 hecta dừa trồng thuần chỉ đem lại thu nhập cho nông dân là 40 triệu đồng/hecta/năm, trong khi dừa trồng xen ca cao là 90 triệu đồng/hecta/năm.
Bến Tre là địa phương có vùng dừa lớn nhất và tập trung nhất so với cả nước, hiện có 55.870 ha dừa, chiếm 35% tổng diện tích dừa của cả nước, trong đó có 44.098 ha đang thu hoạch với sản lượng 427,90 nghìn tấn/năm (Niên giám thông kế Bến Tre năm 2011). Bến Tre, có điều kiện khí hậu, thủy văn, thổ nhưỡng phù hợp, cho năng suất trái và chất lượng dầu cao, và truyền thống canh tác, chế biến lâu đời, Bến Tre đóng vai trò như là hạt nhân của ngành công nghiệp chế biến dừa Việt Nam hiện nay, và kích thích sự phát triển của vùng dừa các tỉnh lân cận ở Đồng bằng sông Cửu Long.
Ngành dừa Bến Tre phát triển hài hòa giữa trồng trọt và chế biến công nghiệp. Mặc dù công nghệ chế biến có thể còn thua kém nhiều quốc gia quan trọng trong ngành dừa thế giới, nhưng sự đa dạng hóa các sản phẩm chế biến, tận dụng hầu hết các sản phẩm có được từ cây dừa, ngành dừa Bến Tre đã tạo ra vị thế kinh tế - xã hội hết sức quan trọng đối với nền kinh tế địa phương, góp phần tích cực cho quá trình phát triển nông thôn bền vững. Mặc dù vậy, nhìn chung, các sản phẩm chế biến từ dừa còn nhiều sản phẩm thô, sơ chế, thiếu các sản phẩm tinh chế có giá trị cao.
Thương mại các sản phẩm dừa ở Bến Tre cũng phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là sự gắn kết với thị trường thế giới. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh về công suất chế biến, sự gia tăng thu mua nguyên liệu của thương nhân nước ngoài dẫn đến cạnh tranh về nguyên liệu chế biến trong những năm gần đây đã làm cho ngành chế biến dừa rơi vào tình cảnh khó khăn vì thiếu nguyên liệu trầm trọng.
Bến Tre có đội ngũ nông dân có kinh nghiệm trồng dừa lâu đời, và được hệ thống ngành nông nghiệp hỗ trợ về khoa học công nghệ và khuyến nông nên tạo ra năng suất cao so với cả nước và nhiều quốc gia trên thế giới.
Mặc dù vậy, ngành trồng dừa Bến Tre có hạn chế là quy mô nông trại nhỏ, trồng kết hợp cả dừa uống nước và dừa chế biến công nghiệp, trồng xen nhiều loại cây khác để gia tăng thu nhập nên khó phát triển mang tính chuyên nghiệp. Ngoài ra, thói quen trồng dày cũng có thể hạn chế tiềm năng năng suất dừa và rút ngắn chu kỳ khai thác kinh doanh hiệu quả.
Tiềm năng tăng trưởng sản lượng dừa trái ở Bến Tre lệ thuộc vào hai vấn đề lớn. Một là, khả năng tăng diện tích dựa trên cơ sở chuyển đổi đất trồng cây nông nghiệp khác kém hiệu quả sang trồng dừa. Hai là, con đường thâm canh hóa sản xuất, tăng năng suất bằng cách áp dụng hiệu quả giống và các kỹ thuật trồng và bón phân phù hợp.
Với mức độ tập trung cao, phòng trừ sâu bệnh hại dừa cũng là một vấn đề quan trọng để bảo đảm ổn định năng suất và diện tích dừa ở Bến Tre. Đặc biệt đối tượng bọ cách cứng ăn lá dừa có khả năng phát tán nhanh trên diện rộng, khó phòng trừ bằng thuốc hóa học là loài dịch hại rất nguy hiểm cần được kiểm soát chặt chẽ.
